Przewlekły stres i przemęczenie psychiczne a choroby cywilizacyjne – jak im przeciwdziałać?

Wiele osób chwali obecne czasy. Mamy dostęp do nowoczesnych technologii, wielu perspektyw zawodowych i edukacyjnych. Jednak gdy chcemy z tego wszystkiego korzystać często jesteśmy zmuszeni do życia na znacznie podwyższonych obrotach. Wydaje nam się, że sobie z tym radzimy, a tak naprawdę często staramy się utrzymać na powierzchni. Zdrowie psychiczne jest równie ważne, co fizyczne. Jak właściwie można zdefiniować pojęcie zdrowia psychicznego? Jako wolność od chorób i zaburzeń psychicznych, prawidłowe funkcjonowanie w życiu codziennym, a także zdolność do radzenia sobie ze stresem i możliwość adaptacji do warunków otoczenia, które mogą być zmienne.

Choroby cywilizacyjne

Do chorób cywilizacyjnych możemy zaliczyć m.in. depresję, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, pracoholizm, alkoholizm czy zaburzenia w relacjach. Przewlekły stres spowodowany dużym obciążeniem nauką, intensywną pracą, czy też problemami w życiu osobistym wpływa na nasze życie psychiczne. Jak zatem wygląda nasza codzienność? Gonimy z domu do pracy, z pracy na zakupy, z zakupów odebrać pociechę z przedszkola lub szkoły, by wrócić do domu, zająć się dzieckiem, ugotować, posprzątać. Studenci często pędzą na uczelnię, z zajęć do pracy, po powrocie muszą przygotować się do przedmiotów, które są w planie na następny dzień, a w międzyczasie również miewają inne obowiązki. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku trudno jest znaleźć przerwę na odpoczynek, który pomógłby się zregenerować i nabrać sił. Szybkie tempo życia może prowadzić do występowania przewlekłego stresu, psychicznego przemęczenia, wypalenia zawodowego, czy wspomnianej już wcześniej depresji.

Jaki wpływ może mieć na nas przewlekły stres?

Chroniczny stres jest ciężkim obciążeniem emocjonalnym i może wpływać na nasze codzienne funkcjonowanie. Zwiększa ryzyko wystąpienia depresji, czy ataków paniki, a niekiedy prowadzi do odreagowywania poprzez używki. Stanowi także obciążenie fizyczne dla organizmu, który nie potrafi się rozluźnić i funkcjonuje w ciągłym napięciu. Gdy stres trwa krótko, to na chwilę podnosi się ciśnienie, mięśnie się napinają, występuje większa potliwość, trawienie się spowalnia, a oddech jest spłycony. Jest to normalna reakcja organizmu, która z czasem ustępuje. Z kolei długotrwały stres wydłuża tego typu reakcję w czasie. Ciągła aktywacja układu nerwowego pociąga za sobą szereg reakcji w innych układach ciała, co może spowodować wiele dolegliwości natury somatycznej i psychicznej.

Przewlekły stres może również wpływać na działanie naszego mózgu. Dlaczego? Za identyfikację stresora odpowiedzialne jest ciało migdałowate. Gdy jest ono nadmiernie stymulowane, dochodzi do zahamowania działania hipokampu, który odpowiada za pamięć oraz decyzyjność podczas wystąpienia sytuacji stresowej. Zdarza się, że przewlekły stres uszkadza wspomniany hipokamp, a nawet może powodować jego zmniejszenie. Jakie mogą być tego efekty? Problematyczne może się stać podejmowanie standardowych dotąd decyzji, zrozumienie komunikatów czy podtrzymanie dialogu. Ponadto mogą występować problemy z pamięcią i koncentracją.

Przemęczenie psychiczne – skąd się bierze i jak się objawia?

Przemęczenie psychiczne, to stan odczuwany przez nas w wieloraki sposób. Dla jednego będzie to „zmęczenie życiem” i przytłoczenie nadmiarem obowiązków, a dla drugiego utrata energii i ochoty do pracy, czy brak satysfakcji w realizowaniu się w swoim hobby. Krótkie okresy gorszego samopoczucia to coś zupełnie naturalnego. Natomiast gdy taki stan utrzymuje się dłużej, warto się temu aktywnie przyglądać i być może skorzystać z konsultacji psychologicznej, która pomoże ustalić plan przeciwdziałania skutkom naszego napięcia psychicznego. Długotrwałemu złemu stanowi psychicznemu towarzyszą często dolegliwości somatyczne, a zmęczenie fizyczne i psychiczne często idą ze sobą w parze. To może wywołać problemy ze snem, koncentracją, pamięcią czy motywacją do działania.

Jedną z przyczyn przemęczenia psychicznego może być opisany wcześniej długotrwały stres. Kolejną z możliwych przyczyn jest przebodźcowanie, o które w dzisiejszych czasach nie jest trudno. Przytłaczające bodźce dotykają nas, gdy korzystamy z Internetu, ale nie tylko. Zwłaszcza gdy żyjemy w dużych miastach towarzyszy nam ciągły hałas, często niewłaściwe oświetlenie, ruch uliczny, natłok wszechobecnych reklam i innych ludzi. Nasz układ nerwowy bardzo się tymi wszystkimi bodźcami przeładowuje.

Kolejną z przyczyn przemęczenia psychicznego może być przygnębiająca rutyna. Monotonia dnia zazwyczaj pozwala na zmniejszenie zbyt intensywnych bodźców i wprowadzenie porządku wykonywanych czynności, ale w nadmiarze może prowadzić do frustracji i wypalenia zawodowego. Następnym powodem złego stanu psychicznego może być nadmiar obowiązków, któremu nie jesteśmy w stanie podołać. Zdarza się, że do przemęczenia psychicznego prowadzi także nadmierny perfekcjonizm. Skrupulatność jest pozytywną cechą, ale wszystko ma swoje granice. Kiedy je przekroczymy, to perfekcjonizm może sprawić, że rozpoczęcie lub ukończenie określonych zadań stanie się ogromnym wysiłkiem.

Negatywne skutki rozwoju cywilizacji

Specjaliści uważają, że depresja jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób w dzisiejszych czasach. Niestety ze względu na liczbę samobójstw, jaką powoduje, można depresję nazwać chorobą śmiertelną. Rozwój społeczeństw niesie za sobą nie tylko postęp w kierunku lepszego i łatwiejszego życia. To także źródło rozpowszechniania się chorób cywilizacyjnych. Prowadzi do nich wcześniej opisane przemęczenie psychiczne i przewlekły stres. Pamiętajmy, że zdrowie psychiczne powinno być dla nas równie ważne, co fizyczne. Warto szukać pomocy, zanim małe problemy przerodzą się w większe, także w depresję czy stany lękowe, z którymi trudno nam będzie funkcjonować. Jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy, pierwszym krokiem do uzyskania pomocy może być wizyta u specjalisty – konsultacja psychologiczna i być może docelowo zdecydowanie się na psychoterapię.